• Advertise
  • Careers
Tuesday, June 17, 2025
No Result
View All Result
Lian Orluli
Munispiu: Ainaro
Populasaun: 72,989 (Sensus 2022)
Total Area: 869.8 km2
  • Home
  • Politika
    Tome: Governu Foun Tenke Ukun ho Fuan

    Tome: Governu Foun Tenke Ukun ho Fuan

    Lideransa TROIKA Lere Anan Timur,  Husu Jerasaun Foun  Buka Hatene FRETILIN Nia Istória

    Shobari fo posse ba membru estrutura APMT hodi kompete iha ELPAR tinan 2023

    Shobari fo posse ba membru estrutura APMT hodi kompete iha ELPAR tinan 2023

    MHF Hala’o Primeiru Komferensia no Deklara Afilia ba FRETILIN

    MHF Hala’o Primeiru Komferensia no Deklara Afilia ba FRETILIN

    Trending Tags

    • Sosial
    • Ainaro
    • FHKA
    • ADN
  • Ekonomia
    CLN Hasoru Autoridde Ainaro Hodi Halo Intervensaun Merkadu Folin Baratu

    CLN Hasoru Autoridde Ainaro Hodi Halo Intervensaun Merkadu Folin Baratu

    SECOOP Fasilita Formasaun ba Grupo VSLA Hadi Hari’i Koperativa

    SECOOP Fasilita Formasaun ba Grupo VSLA Hadi Hari’i Koperativa

    Vicky hakarak kontribui kombate lixu iha Timor-Leste

    Vicky hakarak kontribui kombate lixu iha Timor-Leste

    Folin Fós kontinua Sae iha Ainaro

    Folin Fós kontinua Sae iha Ainaro

  • Justisa
    Autoridade Ainaro Sai Arguidu Ba Kazu Sobu Lutu Iha Rai Estadu Biskem

    Autoridade Ainaro Sai Arguidu Ba Kazu Sobu Lutu Iha Rai Estadu Biskem

    Atendimentu Servisu Notariadu Ainaro Menus Rekurus Úmanu Maibé Atendimentu lao Normal

    Atendimentu Servisu Notariadu Ainaro Menus Rekurus Úmanu Maibé Atendimentu lao Normal

    Idozos Sira La Hetan Pagamentu Problema Bi, Adm Fo Kulpa Ba Bctl

    Idozos Sira La Hetan Pagamentu Problema Bi, Adm Fo Kulpa Ba Bctl

    La Iha Bi Difikulta Idozu Nain Rua La Hetan Subsidiu Terseira Idade

    La Iha Bi Difikulta Idozu Nain Rua La Hetan Subsidiu Terseira Idade

  • Desportu
    Klubu Asu-Fuik Sai Vensedor iha Kopa AF-RAMA Sub 23 Iha Ainaro

    Klubu Asu-Fuik Sai Vensedor iha Kopa AF-RAMA Sub 23 Iha Ainaro

    Autoridade PAH Abertura Jogu Komunitáriu Futsal no Futtebool ba estudante EBC Aimerleu-Hato-udo

    Autoridade PAH Abertura Jogu Komunitáriu Futsal no Futtebool ba estudante EBC Aimerleu-Hato-udo

    FFTL- Promove Formasaun Arbitrajen ba Reprejentante Clubu iha Ainaro

    FFTL- Promove Formasaun Arbitrajen ba Reprejentante Clubu iha Ainaro

    Jogador Juvinil 170 Hatudu Progresu Diak iha Nivel Akademiku

    Jogador Juvinil 170 Hatudu Progresu Diak iha Nivel Akademiku

  • Istoria & Kultura
    Sarani Katòlika Selebra Loron Ejistensia Nossa Senho de Fátima Ramelau ba dala 26

    peregrinu Husu  Ministériu relevante tau atensaun ba sitíus Relisioju Ramelau

    Vice Ministra MSSI Vizita Grupo Hadomi kultura iha Munisipio Ainaro

    Vice Ministra MSSI Vizita Grupo Hadomi kultura iha Munisipio Ainaro

    soru tais husi grupu feto haburas kultura

    Presija kapasita soru nain hodi bele hasae kuantidade produsaun TAIS

    Patremonia Kultura Importante Atu Preserva

     Patremonia Kultura  Importante Atu Preserva

  • Sosial
    OJE 2026  Ainaro Propoin  Miliaun 23591,239.96 Ba Kategoria Lima

    OJE 2026  Ainaro Propoin  Miliaun 23591,239.96 Ba Kategoria Lima

    PAM Realiza Diskusaun Planu Ezkusaun Orsamentu 2024 ho DSM

    PAM Ainaro “Dezenvolvimentu Munisipál, Pilar Haat Maka Inportante” Komunidade Tenke Kopera

    Imprime Eleitoral Biometriku Tarde Tanba Stock Material iha STAE Nasionál Menus

    Laiha Blanku Orijinál STAE-A La Prodúz Eleitoral Ho Biometriku

    Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

    Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

  • Lian Feto
    Matebian Joanina Da Luz

    BIOGRAFIA  JOANINA DA LUZ

    PR-RDTL Apoiu Ai-Han ba Inan Faluk Kbiit Laek 172 Iha Ainaro

    PR-RDTL Apoiu Ai-Han ba Inan Faluk Kbiit Laek 172 Iha Ainaro

    Gabriela Enkoraza Feto Maluk Labele Lakon Esperansa Hodi Kompete ho Mane Sira

    Gabriela Enkoraza Feto Maluk Labele Lakon Esperansa Hodi Kompete ho Mane Sira

    Lyza Harí Rasik Kafé Taria Ho Modelu Klasiku Eropa

    Lyza Harí Rasik Kafé Taria Ho Modelu Klasiku Eropa

  • Kulinaria
    Joana : produj kafe Mistura Ai-lia

    Juana : produj kafe Mistura Ai-lia

  • Munisipiu Ainaro
    • Postu Ainaro
    • Postu Hato-Udo
    • Postu Hatubuilico
  • Home
  • Politika
    Tome: Governu Foun Tenke Ukun ho Fuan

    Tome: Governu Foun Tenke Ukun ho Fuan

    Lideransa TROIKA Lere Anan Timur,  Husu Jerasaun Foun  Buka Hatene FRETILIN Nia Istória

    Shobari fo posse ba membru estrutura APMT hodi kompete iha ELPAR tinan 2023

    Shobari fo posse ba membru estrutura APMT hodi kompete iha ELPAR tinan 2023

    MHF Hala’o Primeiru Komferensia no Deklara Afilia ba FRETILIN

    MHF Hala’o Primeiru Komferensia no Deklara Afilia ba FRETILIN

    Trending Tags

    • Sosial
    • Ainaro
    • FHKA
    • ADN
  • Ekonomia
    CLN Hasoru Autoridde Ainaro Hodi Halo Intervensaun Merkadu Folin Baratu

    CLN Hasoru Autoridde Ainaro Hodi Halo Intervensaun Merkadu Folin Baratu

    SECOOP Fasilita Formasaun ba Grupo VSLA Hadi Hari’i Koperativa

    SECOOP Fasilita Formasaun ba Grupo VSLA Hadi Hari’i Koperativa

    Vicky hakarak kontribui kombate lixu iha Timor-Leste

    Vicky hakarak kontribui kombate lixu iha Timor-Leste

    Folin Fós kontinua Sae iha Ainaro

    Folin Fós kontinua Sae iha Ainaro

  • Justisa
    Autoridade Ainaro Sai Arguidu Ba Kazu Sobu Lutu Iha Rai Estadu Biskem

    Autoridade Ainaro Sai Arguidu Ba Kazu Sobu Lutu Iha Rai Estadu Biskem

    Atendimentu Servisu Notariadu Ainaro Menus Rekurus Úmanu Maibé Atendimentu lao Normal

    Atendimentu Servisu Notariadu Ainaro Menus Rekurus Úmanu Maibé Atendimentu lao Normal

    Idozos Sira La Hetan Pagamentu Problema Bi, Adm Fo Kulpa Ba Bctl

    Idozos Sira La Hetan Pagamentu Problema Bi, Adm Fo Kulpa Ba Bctl

    La Iha Bi Difikulta Idozu Nain Rua La Hetan Subsidiu Terseira Idade

    La Iha Bi Difikulta Idozu Nain Rua La Hetan Subsidiu Terseira Idade

  • Desportu
    Klubu Asu-Fuik Sai Vensedor iha Kopa AF-RAMA Sub 23 Iha Ainaro

    Klubu Asu-Fuik Sai Vensedor iha Kopa AF-RAMA Sub 23 Iha Ainaro

    Autoridade PAH Abertura Jogu Komunitáriu Futsal no Futtebool ba estudante EBC Aimerleu-Hato-udo

    Autoridade PAH Abertura Jogu Komunitáriu Futsal no Futtebool ba estudante EBC Aimerleu-Hato-udo

    FFTL- Promove Formasaun Arbitrajen ba Reprejentante Clubu iha Ainaro

    FFTL- Promove Formasaun Arbitrajen ba Reprejentante Clubu iha Ainaro

    Jogador Juvinil 170 Hatudu Progresu Diak iha Nivel Akademiku

    Jogador Juvinil 170 Hatudu Progresu Diak iha Nivel Akademiku

  • Istoria & Kultura
    Sarani Katòlika Selebra Loron Ejistensia Nossa Senho de Fátima Ramelau ba dala 26

    peregrinu Husu  Ministériu relevante tau atensaun ba sitíus Relisioju Ramelau

    Vice Ministra MSSI Vizita Grupo Hadomi kultura iha Munisipio Ainaro

    Vice Ministra MSSI Vizita Grupo Hadomi kultura iha Munisipio Ainaro

    soru tais husi grupu feto haburas kultura

    Presija kapasita soru nain hodi bele hasae kuantidade produsaun TAIS

    Patremonia Kultura Importante Atu Preserva

     Patremonia Kultura  Importante Atu Preserva

  • Sosial
    OJE 2026  Ainaro Propoin  Miliaun 23591,239.96 Ba Kategoria Lima

    OJE 2026  Ainaro Propoin  Miliaun 23591,239.96 Ba Kategoria Lima

    PAM Realiza Diskusaun Planu Ezkusaun Orsamentu 2024 ho DSM

    PAM Ainaro “Dezenvolvimentu Munisipál, Pilar Haat Maka Inportante” Komunidade Tenke Kopera

    Imprime Eleitoral Biometriku Tarde Tanba Stock Material iha STAE Nasionál Menus

    Laiha Blanku Orijinál STAE-A La Prodúz Eleitoral Ho Biometriku

    Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

    Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

  • Lian Feto
    Matebian Joanina Da Luz

    BIOGRAFIA  JOANINA DA LUZ

    PR-RDTL Apoiu Ai-Han ba Inan Faluk Kbiit Laek 172 Iha Ainaro

    PR-RDTL Apoiu Ai-Han ba Inan Faluk Kbiit Laek 172 Iha Ainaro

    Gabriela Enkoraza Feto Maluk Labele Lakon Esperansa Hodi Kompete ho Mane Sira

    Gabriela Enkoraza Feto Maluk Labele Lakon Esperansa Hodi Kompete ho Mane Sira

    Lyza Harí Rasik Kafé Taria Ho Modelu Klasiku Eropa

    Lyza Harí Rasik Kafé Taria Ho Modelu Klasiku Eropa

  • Kulinaria
    Joana : produj kafe Mistura Ai-lia

    Juana : produj kafe Mistura Ai-lia

  • Munisipiu Ainaro
    • Postu Ainaro
    • Postu Hato-Udo
    • Postu Hatubuilico
No Result
View All Result
Lian Orluli
No Result
View All Result
Home Opiniaun publiku

Kampaña Polítika: Espasu ba Jornalista no Mídia atu Hala’o nia Papél Informativu no Kontrolu Sosiál ho Loloos

by Lian Orluli
23/04/2023
in Opiniaun publiku
0
Kampaña Polítika: Espasu ba Jornalista no Mídia atu Hala’o nia Papél Informativu no Kontrolu Sosiál ho Loloos
108
SHARES
157
VIEWS
Fahe iha FacebookFahe iha Twitter

Hakerek Na’in: Francisco J Almeida

Hakerek nain artigu ne’e la representa instituisaun ne’ebé hakna’ar an ba.

Jornalista no kanál mídia nia papél iha periódu kampaña polítika mak atu evita publika notísia no programa ne’ebé nia konteúdu difamatóriu no presupostu. Mídia no jornalista labele publika beibeik alegasaun ne’ebé laloos no hato’o imformasaun falsu sobre kandidatu ruma lahó faktu. Jornalista bele halo reportajen ba alegasaun ruma ne’ebé dalaruma bele afeita ema ruma nia imajen, maibé reportajen ne’ebé nia halo tenke justu no balánsu hodi fó oportunidade  ba ema ne’ebé hetan alegasaun atu fó resposta. Jornalista profisionál labele uza sala nia póder  hodi públika imformasaun falsu no utiliza imformasaun nu’udar arma pesoál hodi hakanek partidu ou kandidatu ruma. Asaun ida-ne’e nesesariamente tenke foti atu evita konkluzaun sedu husi públiku no evita mídia halo julgamentu (trial by the press) ne’ebé afeita ema seluk nia imajen.

Iha tempu kampaña eleitorál ka eleisaun, jornalista sira tantu husi mídia Estatal Estadu nian no mídia privadu, mídia internasionál sira ou dala-ruma mída alternatriva ba iha tereñu atu halo kobertura ba atividade kampaña polítika atu hakunu sidadaun sira nia direitu ba informasaun. Ida-ne’e, akontese deit iha país demokrátiku sira, liuliu país ida tama iha ámbitu festa demokrasia ka eleisaun. Entaun iha kontestu kobertura no publikasaun, kanál mídia no jornalista sira tenke obdese ba prinsípiu jornalizmu universal no Kódigu Étika Jornalizmu hodi fó espasu ba partidu polítiku hotu-hotu, liuliu mídia públiku hanesan RTTL E.P. no Ajénsia Notísoza Tatoli. Iha periódu polítiku ida hanesan ne’e Polítika Redasaun mak tenke forte no justu oinsa atu halo kobertura no publikasaun ida-ne’ebé loloos tuir prinsípu jornalizmu no Kódigu Étika Jornalizmu. Mídia no jornalista tenke evita halo kobertura no publikasaun ne’ebé favoritiza ka benefisia partidu polítiku balu deit. Aliende ida-ne’e, jornalista ka mídia mós tenke verifika verasidade husi deklarasuan polítika ne’ebé lider polítiku sira hato’o iha kampaña polítika hodi evita kobertura ba hoax no evita publika fake news ne’ebé karik konsidera mós nu’udar “black campaign” ne’ebé bele prejudika ema seluk.

Kandidatu ka  Partidu Politíku  sira barak,  dalaruma hakarak konvense públiku ho forma oin-oin ho sira nia propaganda . Nune’e atu  jornalista   ida ba halo kobertura nia tenke kuidu uza ninia matenek hodi halo reportajen ida-ne’ebé kean atu publiku bele asesu notísia ka programa ne’ebé kontein ho informasaun lolos no kredivel tamba publikasaun notísia ne’ebé mída halo ne’e ba interese públiku, laós ba interese grupu polítiku ruma.  Jornalista sira mós tenke luta hasoru presaun husi liur mai iha redasaun laran, nune’e sira bele tranzmite informasaun loloos ba sidadaun sira ne’ebé durante ne’e sai ona vitima ba polítika ukun-na’in sira ne’ebé laloos. Signifika, jornalista no mídia tenke kontinua tau an nu’udar asu mahein (watch Dog) hodi konkretiza ninia papél kontrolu sosiál. Entaun, jornalista tenke tau nia pozisaun nu’udar defensór ba direitu sidadaun nian, la’ós sai fali portavoz (corong) ba partidu sira hanesan individuu jornalista balu halo iha tinan anterior sira.

Referensia sira pasadu hatudu jornalista Timor oan natoon, depende de’it ba sentimentu haksolok husi partidu politíku ka indivíduu politíku sira nia propaganda no  bainhira jornalista halo pergunta  ou entaun jornalista sira ko’alia asuntu ne’ebé akontese dadaun hela, pur ezemplu lider partidu: Trata malu, no sadik malu “ fighter of leader”, ida ne’e sei la forma sosiedade ida ba estabilidade  nomós  bele kontribui direita ba konflitu komunál.  Jornalista no mída nia obrigasaun étika mak tenke evita kobertura no publikasaun ne’ebé hamosu konflitu komunál iha sosiedade nia leet.

Relativamente públiku hein hela jornalista no kanál mídia sira servisu ne’bé afavor ba povu babain (voice of the voiceless). Jornalista no mídia iha obrigasaun étika atu trata partidu polítiku hotu-hotu ho justu no balánsu iha sira ninia kobertura no publikasaun, liuliu hanoin kona-bá emosionál politiku. Atu reziste presaun no dezempeñu iha nivel eleisaun, jornalista sira tenke obdese ba prinsípiu étika no regra morál. La iha regra sira-ne’ebé nia karater universál katak, sira hotu define jornalizmu nu’udar kontinuasaun buka lia-loos no objectividade faktuál. Tenke verifika no verifika (check and recheck) iha serbisu profisionál jornalizmu nian, hatudu respeitu no respeitu ba ema ka entidade seluk. Implisitamente, iha reasaun mak, sentimentu morál no responsabilidade no mós abilidade atu komprende ema nia hanoin,   la haree ba sirkunstánsia sosio-politiku, jornalista nia responsabilidade prinsipál mak, podér “bens dahaat” la iha fatin nato’on atu fó benefísiu ba Governu,partidu polítiku ka ema ruma. Ema ne’ebé jornalista hatudu de’it laran-metin ba sidadaun,nia iha responsabilidade atu fó sai informasaun, sira halo sira-nia parte,kuandu la’o di’ak atu ko’alia nakloke liu.

Rai barak  avansadu sira,  Amérika sentrál, Áfrika Leste, no médiu Oriente & Áfrika Norte hamosu “tips” ka seguransa integradu ba jornalista sira bainhira halo kobertura iha situasaun kampaña eleitorál no kobre eleisaun sira mak hanesan; konxiénsia situasionál,asegura aplikasaun no mídia sosiál, kartaun imprensa no ropa, ekipamentu no dadus, husu no hatan ho kalma no solidariedade.

Felizmente, jornalista rai avansadu sira, presiza tebes matéria dadus, faktu  no matéria seluk molok ba kobertura tanba hanoin katak, mídia hala’o papél integral iha realizasaun eleisaun ne’ebé livre no justu. Maibé kobertura eleisaun bele ezize tebes, subliña no perigozu ba pratikante mídia sira.  Xave   di’ak  jornalizmu eleisaun mak prepara hela peskiza kona-bá kandidatu ka partidu politiku  sira tenke halo molok hahú kampaña atu nune’e pergunta relevante sira bele husu tempu ne’ebé loos.

Pergunta ne’ebé loos mak reflete barak sidadaun sira nia sofrimentu ka  situasaun. Kobertura tenke bazeia ba preokupasaun hirak nne’ebé tuir mai ema hasoru problema barak iha sira-nia moris loroloron nian. Liuhusi viajen sira, kandidatu  tenke konfronta asuntu sira-ne’e no propoin solusaun ida  mak angulu (Angle) jornalista nian. Ida-ne’e loos bainhira hala’o eleisaun iha rai ne’ebé politikamente frajil, importante atu prepara kobertura eleisaun nian konteúdu editoriál maibé importante mós atu hanoin kona-ba ninia organizasaun. Média hotu “Outlets” la haree ba sira-nia karateristika espesífiku, presiza halo planu ida kobertura propriu, karik ida-ne’e  organiza oinsá atu uza rekursu importante sira bainhira rekursu limitadu, ka optimiza uza rekursu ne’ebé iha hodi publika prekupasaun sidadaun mukit sira nian iha kampaña eleitorál.

Referénsia:

  • Ivo Mateus Goncalves, 2022 “ Matadalan Reportajen eleitorál” Conselho de Imprensa (CI-TL) Outubru 2022
  • Crhistophe  Delore,  Hand      Book    For       journalist during         Election “ Reporter Without Borders”  2015 Edition
  • https://www.comminit.com/content/handbook-journalists-during-elections
  • https://www.tax.mpg.de/fileadmin/user_upload/Denter1.pdf
  • https://tribratanews.kepri.polri.go.id/2020/10/20/pahami-apa-itu-kampanye-hitam-black-campaign/
Lian Orluli

Lian Orluli

Next Post
Partidu KHUNTO Kompromete Sei Hadia Povu Nia Moris Diak Bainhira Povu Fo Fiar Nia Dala Ida Tan

Partidu KHUNTO Kompromete Sei Hadia Povu Nia Moris Diak Bainhira Povu Fo Fiar Nia Dala Ida Tan

Radio Orluli

Your browser does not support the audio element.
Fans na'in: mak rona hela
Loading ...
Winamp, iTunes Windows Media Player Real Player QuickTime Stream Proxy
  • Implementasaun Projetu PNDS Iha Faze Aprovizionamentu

    Implementasaun Projetu PNDS Iha Faze Aprovizionamentu

    37 shares
    Share 15 Tweet 9
  • PARTISIPA Sorumotu Ho AMA Futuro Nafatin Fo Apoiu Iha Politika Governo Relasiona Ho Prestasaun Servisu Públiku

    34 shares
    Share 14 Tweet 9
  • Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

    30 shares
    Share 12 Tweet 8
  • SEFOPE Distribui Sertifikadu ba Formandu 210 Iha Ainaro

    51 shares
    Share 20 Tweet 13
  • PAM Ainaro “Dezenvolvimentu Munisipál, Pilar Haat Maka Inportante” Komunidade Tenke Kopera

    19 shares
    Share 8 Tweet 5

Tuir Ami iha Facebook

Lian Orluli

Lian Orluli

Ainaro, Timor-Leste
Email: [email protected]
Tlf: +670 75406661 /78342475

Lian Orluli News

  • Agrikultura (15)
  • Ai-knanoik (1)
  • Desportu (9)
  • Edukasaun (43)
  • Ekonomia (13)
  • Eskluzivu (2)
  • Imfrastuktura (3)
  • Infrastrutura (39)
  • Istoria & Kultura (6)
  • Jeneru (1)
  • Justisa (6)
  • Kulinaria (1)
  • Lian Feto (74)
  • MSSI-Ainaro (6)
  • Munisipio (52)
  • Munisipio Ainaro (351)
  • Nasional (19)
  • Notisia Atual (34)
  • Notisia Komersial (2)
  • Opiniaun publiku (9)
  • Poeta (2)
  • poeta : Mario-maulore (3)
  • Politika (6)
  • Saude (36)
  • Seguransa (69)
  • Sosial (151)

Popular Tags

Adminstrsaun Munisipio Ainaro Tinan 2021 Aloka Osan Ho Montante $ 3 (1) Adm kulpa ba BCTL (1) ADN (1) ai horis estragus (1) Ainaro (6) Ainaro Vila (3) Armindo Maia (1) FAO (1) FFDTL (1) FHKA (1) Fundasaun NAFOFILA (1) Idoau Na'in rua La hetan Subsidiu (1) La hetan Pagamentu (1) Laiha BI (1) Loron FALINTIL (1) Ministru Edukasaun Armindo Maia (1) MOP Ainaro (1) MSS Ainaro (1) NGO Plan (2) PNTL (1) PN  Fiskaliza Iha Ainaro (1) Problema BI (1) Seguransa (1) Seguransa Alimentar (1) Sosial (1) Suku Kassa (1) Suku Soro (1) Suro Kraik (1) Terseita Idade (1) URNAS (1) Veterano Cup (1) Vice MAE (1)
  • Advertise
  • Careers

© 2022 Lian Orluli. Hosted by Kalohan.NET

No Result
View All Result
  • Politika
  • Kulinaria
  • Ekonomia
  • Justisa
  • Nasional
  • Istoria & Kultura
  • Sosial
  • Desportu

© 2022 Lian Orluli. Hosted by Kalohan.NET

Login to your account below

Forgotten Password?

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In