• Advertise
  • Careers
Wednesday, June 18, 2025
No Result
View All Result
Lian Orluli
Munispiu: Ainaro
Populasaun: 72,989 (Sensus 2022)
Total Area: 869.8 km2
  • Home
  • Politika
    Tome: Governu Foun Tenke Ukun ho Fuan

    Tome: Governu Foun Tenke Ukun ho Fuan

    Lideransa TROIKA Lere Anan Timur,  Husu Jerasaun Foun  Buka Hatene FRETILIN Nia Istória

    Shobari fo posse ba membru estrutura APMT hodi kompete iha ELPAR tinan 2023

    Shobari fo posse ba membru estrutura APMT hodi kompete iha ELPAR tinan 2023

    MHF Hala’o Primeiru Komferensia no Deklara Afilia ba FRETILIN

    MHF Hala’o Primeiru Komferensia no Deklara Afilia ba FRETILIN

    Trending Tags

    • Sosial
    • Ainaro
    • FHKA
    • ADN
  • Ekonomia
    CLN Hasoru Autoridde Ainaro Hodi Halo Intervensaun Merkadu Folin Baratu

    CLN Hasoru Autoridde Ainaro Hodi Halo Intervensaun Merkadu Folin Baratu

    SECOOP Fasilita Formasaun ba Grupo VSLA Hadi Hari’i Koperativa

    SECOOP Fasilita Formasaun ba Grupo VSLA Hadi Hari’i Koperativa

    Vicky hakarak kontribui kombate lixu iha Timor-Leste

    Vicky hakarak kontribui kombate lixu iha Timor-Leste

    Folin Fós kontinua Sae iha Ainaro

    Folin Fós kontinua Sae iha Ainaro

  • Justisa
    Autoridade Ainaro Sai Arguidu Ba Kazu Sobu Lutu Iha Rai Estadu Biskem

    Autoridade Ainaro Sai Arguidu Ba Kazu Sobu Lutu Iha Rai Estadu Biskem

    Atendimentu Servisu Notariadu Ainaro Menus Rekurus Úmanu Maibé Atendimentu lao Normal

    Atendimentu Servisu Notariadu Ainaro Menus Rekurus Úmanu Maibé Atendimentu lao Normal

    Idozos Sira La Hetan Pagamentu Problema Bi, Adm Fo Kulpa Ba Bctl

    Idozos Sira La Hetan Pagamentu Problema Bi, Adm Fo Kulpa Ba Bctl

    La Iha Bi Difikulta Idozu Nain Rua La Hetan Subsidiu Terseira Idade

    La Iha Bi Difikulta Idozu Nain Rua La Hetan Subsidiu Terseira Idade

  • Desportu
    Klubu Asu-Fuik Sai Vensedor iha Kopa AF-RAMA Sub 23 Iha Ainaro

    Klubu Asu-Fuik Sai Vensedor iha Kopa AF-RAMA Sub 23 Iha Ainaro

    Autoridade PAH Abertura Jogu Komunitáriu Futsal no Futtebool ba estudante EBC Aimerleu-Hato-udo

    Autoridade PAH Abertura Jogu Komunitáriu Futsal no Futtebool ba estudante EBC Aimerleu-Hato-udo

    FFTL- Promove Formasaun Arbitrajen ba Reprejentante Clubu iha Ainaro

    FFTL- Promove Formasaun Arbitrajen ba Reprejentante Clubu iha Ainaro

    Jogador Juvinil 170 Hatudu Progresu Diak iha Nivel Akademiku

    Jogador Juvinil 170 Hatudu Progresu Diak iha Nivel Akademiku

  • Istoria & Kultura
    Sarani Katòlika Selebra Loron Ejistensia Nossa Senho de Fátima Ramelau ba dala 26

    peregrinu Husu  Ministériu relevante tau atensaun ba sitíus Relisioju Ramelau

    Vice Ministra MSSI Vizita Grupo Hadomi kultura iha Munisipio Ainaro

    Vice Ministra MSSI Vizita Grupo Hadomi kultura iha Munisipio Ainaro

    soru tais husi grupu feto haburas kultura

    Presija kapasita soru nain hodi bele hasae kuantidade produsaun TAIS

    Patremonia Kultura Importante Atu Preserva

     Patremonia Kultura  Importante Atu Preserva

  • Sosial
    OJE 2026  Ainaro Propoin  Miliaun 23591,239.96 Ba Kategoria Lima

    OJE 2026  Ainaro Propoin  Miliaun 23591,239.96 Ba Kategoria Lima

    PAM Realiza Diskusaun Planu Ezkusaun Orsamentu 2024 ho DSM

    PAM Ainaro “Dezenvolvimentu Munisipál, Pilar Haat Maka Inportante” Komunidade Tenke Kopera

    Imprime Eleitoral Biometriku Tarde Tanba Stock Material iha STAE Nasionál Menus

    Laiha Blanku Orijinál STAE-A La Prodúz Eleitoral Ho Biometriku

    Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

    Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

  • Lian Feto
    Matebian Joanina Da Luz

    BIOGRAFIA  JOANINA DA LUZ

    PR-RDTL Apoiu Ai-Han ba Inan Faluk Kbiit Laek 172 Iha Ainaro

    PR-RDTL Apoiu Ai-Han ba Inan Faluk Kbiit Laek 172 Iha Ainaro

    Gabriela Enkoraza Feto Maluk Labele Lakon Esperansa Hodi Kompete ho Mane Sira

    Gabriela Enkoraza Feto Maluk Labele Lakon Esperansa Hodi Kompete ho Mane Sira

    Lyza Harí Rasik Kafé Taria Ho Modelu Klasiku Eropa

    Lyza Harí Rasik Kafé Taria Ho Modelu Klasiku Eropa

  • Kulinaria
    Joana : produj kafe Mistura Ai-lia

    Juana : produj kafe Mistura Ai-lia

  • Munisipiu Ainaro
    • Postu Ainaro
    • Postu Hato-Udo
    • Postu Hatubuilico
  • Home
  • Politika
    Tome: Governu Foun Tenke Ukun ho Fuan

    Tome: Governu Foun Tenke Ukun ho Fuan

    Lideransa TROIKA Lere Anan Timur,  Husu Jerasaun Foun  Buka Hatene FRETILIN Nia Istória

    Shobari fo posse ba membru estrutura APMT hodi kompete iha ELPAR tinan 2023

    Shobari fo posse ba membru estrutura APMT hodi kompete iha ELPAR tinan 2023

    MHF Hala’o Primeiru Komferensia no Deklara Afilia ba FRETILIN

    MHF Hala’o Primeiru Komferensia no Deklara Afilia ba FRETILIN

    Trending Tags

    • Sosial
    • Ainaro
    • FHKA
    • ADN
  • Ekonomia
    CLN Hasoru Autoridde Ainaro Hodi Halo Intervensaun Merkadu Folin Baratu

    CLN Hasoru Autoridde Ainaro Hodi Halo Intervensaun Merkadu Folin Baratu

    SECOOP Fasilita Formasaun ba Grupo VSLA Hadi Hari’i Koperativa

    SECOOP Fasilita Formasaun ba Grupo VSLA Hadi Hari’i Koperativa

    Vicky hakarak kontribui kombate lixu iha Timor-Leste

    Vicky hakarak kontribui kombate lixu iha Timor-Leste

    Folin Fós kontinua Sae iha Ainaro

    Folin Fós kontinua Sae iha Ainaro

  • Justisa
    Autoridade Ainaro Sai Arguidu Ba Kazu Sobu Lutu Iha Rai Estadu Biskem

    Autoridade Ainaro Sai Arguidu Ba Kazu Sobu Lutu Iha Rai Estadu Biskem

    Atendimentu Servisu Notariadu Ainaro Menus Rekurus Úmanu Maibé Atendimentu lao Normal

    Atendimentu Servisu Notariadu Ainaro Menus Rekurus Úmanu Maibé Atendimentu lao Normal

    Idozos Sira La Hetan Pagamentu Problema Bi, Adm Fo Kulpa Ba Bctl

    Idozos Sira La Hetan Pagamentu Problema Bi, Adm Fo Kulpa Ba Bctl

    La Iha Bi Difikulta Idozu Nain Rua La Hetan Subsidiu Terseira Idade

    La Iha Bi Difikulta Idozu Nain Rua La Hetan Subsidiu Terseira Idade

  • Desportu
    Klubu Asu-Fuik Sai Vensedor iha Kopa AF-RAMA Sub 23 Iha Ainaro

    Klubu Asu-Fuik Sai Vensedor iha Kopa AF-RAMA Sub 23 Iha Ainaro

    Autoridade PAH Abertura Jogu Komunitáriu Futsal no Futtebool ba estudante EBC Aimerleu-Hato-udo

    Autoridade PAH Abertura Jogu Komunitáriu Futsal no Futtebool ba estudante EBC Aimerleu-Hato-udo

    FFTL- Promove Formasaun Arbitrajen ba Reprejentante Clubu iha Ainaro

    FFTL- Promove Formasaun Arbitrajen ba Reprejentante Clubu iha Ainaro

    Jogador Juvinil 170 Hatudu Progresu Diak iha Nivel Akademiku

    Jogador Juvinil 170 Hatudu Progresu Diak iha Nivel Akademiku

  • Istoria & Kultura
    Sarani Katòlika Selebra Loron Ejistensia Nossa Senho de Fátima Ramelau ba dala 26

    peregrinu Husu  Ministériu relevante tau atensaun ba sitíus Relisioju Ramelau

    Vice Ministra MSSI Vizita Grupo Hadomi kultura iha Munisipio Ainaro

    Vice Ministra MSSI Vizita Grupo Hadomi kultura iha Munisipio Ainaro

    soru tais husi grupu feto haburas kultura

    Presija kapasita soru nain hodi bele hasae kuantidade produsaun TAIS

    Patremonia Kultura Importante Atu Preserva

     Patremonia Kultura  Importante Atu Preserva

  • Sosial
    OJE 2026  Ainaro Propoin  Miliaun 23591,239.96 Ba Kategoria Lima

    OJE 2026  Ainaro Propoin  Miliaun 23591,239.96 Ba Kategoria Lima

    PAM Realiza Diskusaun Planu Ezkusaun Orsamentu 2024 ho DSM

    PAM Ainaro “Dezenvolvimentu Munisipál, Pilar Haat Maka Inportante” Komunidade Tenke Kopera

    Imprime Eleitoral Biometriku Tarde Tanba Stock Material iha STAE Nasionál Menus

    Laiha Blanku Orijinál STAE-A La Prodúz Eleitoral Ho Biometriku

    Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

    Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

  • Lian Feto
    Matebian Joanina Da Luz

    BIOGRAFIA  JOANINA DA LUZ

    PR-RDTL Apoiu Ai-Han ba Inan Faluk Kbiit Laek 172 Iha Ainaro

    PR-RDTL Apoiu Ai-Han ba Inan Faluk Kbiit Laek 172 Iha Ainaro

    Gabriela Enkoraza Feto Maluk Labele Lakon Esperansa Hodi Kompete ho Mane Sira

    Gabriela Enkoraza Feto Maluk Labele Lakon Esperansa Hodi Kompete ho Mane Sira

    Lyza Harí Rasik Kafé Taria Ho Modelu Klasiku Eropa

    Lyza Harí Rasik Kafé Taria Ho Modelu Klasiku Eropa

  • Kulinaria
    Joana : produj kafe Mistura Ai-lia

    Juana : produj kafe Mistura Ai-lia

  • Munisipiu Ainaro
    • Postu Ainaro
    • Postu Hato-Udo
    • Postu Hatubuilico
No Result
View All Result
Lian Orluli
No Result
View All Result
Home Munisipio Ainaro

Saudozu Hauta-Lafera Halot ikus Iha Jardin Dos Herois Metinaro

by Lian Orluli
08/03/2024
in Munisipio Ainaro
0
Saudozu Hauta-Lafera Halot ikus Iha Jardin Dos Herois Metinaro
356
SHARES
516
VIEWS
Fahe iha FacebookFahe iha Twitter

Lian Orluli-  Saudozu Frederico de Araujo (Hauta-Lafera) hanesan veterano dezmovilizado hakotu nia pregeriasaun iha loron 5 Marco 2024 husik hela faluk Jacinta da Silva no oan kiak nain tolu mane rua no feto ida. saudozu Haloot ikus iha jardim dos herois Metinaro, sesta 8 marco 2024.

Ba lian orluli Raimundo de Araújo haktuir Saudozu (Hauta-Lafera) durante ne’e apaña moras husi infeksaun iha konosen parte karuk tanba inflasaun bomba nian kona iha nia sorin karukhodi halo kanek infeksi to’o  ohin loron hakotu nia pregerinasaun.

‘’Nia moras kleur ona tamba hetan Pankada husi inimigo sira iha momento ne’eba ema halo kapturasaun,nia hetan torturasaun  kastigu, baku,iha mos kanek ne’ebé durante  nia sofre iha ai laran,estelasi husi bomba ne’ e kona iha parte kabun liman karuk nian, tanba ne’e durante ne’e moras husi liur diak ona no iha laran mak infeksaun hela, durante ne’e halo tramentu tarde, hodi halo infeksi nune’e mos moras iis boot ,halo mear ran, ikus halo moras estrok parte liman karuk no ain karuk, durante fulan ida deit apa hakotu nia pereginasaun”.Haktuir Raimundo

Nia hatutan parte familia apresia tebes ba governu tanba konsidera ona sira nia aman, nune’e hodi halot fatin ikus iha simeteriu dos herois.

“ Hanesan naran ida Fredericu de Araujo ne’e familia nian, maibe’e ba naran ida aumenta tan apalidu (Hauta-lafera) nasauan nian” nia hatutan

Nune’e hanesan beleun diak Filomeno Da silva (Hakat sai) Fo sasain, sauduzo ema ida ne’ebe bainhira funu hasoru inimigu la hakiduk, to remata

“Hauta-lafera nia ema ida laos hirus ten, maibe’e nia esperto wainhira hasoru inimig sira, durante iha funu laran nia la husik tersu ne’ebé nia uja hela to funu remata, maiske hetan kastigu, baku, tersu ne’e maka numeru um ba nia” Filomeno da Silva fo sasin

Biografia Saudozu Frederico de Araújo (Hauta-Lafera)

Fernando de Araujo (Hauta-Lafera) Moris iha nuno-mogue, 6 junho 1942 husi aman Colimau, João De Araújo Inan Cai-Uru, Joana De Araújo, saudozu Frederico de Araújo “Hauta-Lafera” hahu nia escola iha tempo kolonilismo Portugues iha tinan 1962, iha Boetua Dare Suco Mulo posto Administrativo Hato-Builico Munisipio Ainaro. hahu aprende alfabetu abc no iha 1963 saudozu kontinua fila fali escola iha Cartila iha Hato-builico vila no iha 1964, kontinua nia escola iha interna militar portugues iha Maubise vila. remata nia estudo iha quarta klase.

Iha 1969 to`o 1973 saudozu Frederico de Araujo tama forsa militar Portugues iha Atsabe no kontinua ba to iha Bobanaro, iha 1974 saudozu (Hauta-Lafera) involve a’an iha vida politika, iha fali 1975 saudozu Frederico De Araujo (Hauta Lafera), assume kargo hanesan primeiro vice secretario zona posto, iha dia 7 de dezembro de 1975 Indonesia invade Timor-Leste saudozu nafatin mantein iha Hato-builico hodi inspira povu nafatin halo resistensia hasoru invazaun Indonesia.

Iha dia 6 de junho de 1976 forsa indonesia to iha Hato-Builico vila saudozu Frederico De Araujo (Hauta Lafera) nafatin molibiliza povu no forsa hodi halo resistensia hasoru forsa indonesia no ikus mai lori povu no forsa sira evakua ba foho Cablake. depois de to iha Kablake Saudozu kontinua mantein no orienta povu hodi halo resistensia liu husi aktividade sira mak hanesan koperativa organizasaun sira no halo tos hodi bele prepara aihan ne`ebe naton hodi kontinua luta.

iha dia 5 to dia 7 de novembro 1977 povu Cablake hetan atake, bombardamento husi forsa indonesia ne`ebe mai husi loron no rai. depois dia 7 de novembro de 1977, Cablake rahun, povu barak mak hetan kapturasaun husi forsa indonesia no saudozu Frederico De Araujo (Hauta-Lafera), hamutuk ho nia kamarada sira mak hanesan Julio Sarmento Garibuana, Paulino Guteres no seluk seluk tan, nafatin mobiliza sivil militar hodi kontinua konsentra iha fatin ida naran Buititi area Manufahi nian durante tinan ida.

husi fatin ida ne`e inimigo sobu tan no kontinua evakua to iha alas manufahe nian halo resistensia iha alas to 31 de dezembro 1978, komandante bot saudozu prezidenti nicolau dos reis lou-bato mate ho komandante bot Nicolau Dos Reis Lou-Bato nia mate maka baze de apoiu rahun no estrutura sira hotu rahun hotu, husi ida ne`e saudozu Hauta-Lafera kontinua resiste hela, hanoin fila fali mai kablake ho nia maluk sira seluk ne`ebé mak sei moris, hanesan Julio Sarmento Garibuana hodi kria rede bolsa da resistensia hamutuk ho povu ne`ebe iha vila laran.

Iha 1980 konsegue hetan fila fali ligasaun ho ekipa ida delegasaun husi Maun Bot Kayrala Xanana Gusmão nian ho objetivo hodi partisipa iha konferensia nasional, iha fulan novembro 1980 saudozu Frederico De Araujo Hauta-Lafera ho nia maluk Julio Sarmento Garibuana no mos maluk sira seluk husi parte foho Cablake no parte foho Mamalau Ainaro nian mak hanesan saudozu Venancio Ferraz, Gil Oan Soru actual MACLN no forsa sira seluk hodi partisipa iha konferensia nasional iha fatin Maubai ponta leste Marco 1981.

Depois konferensia iha mobai fulan marco 1981 saudozu Frederico De Araujo Hauta Lafera hamutuk ho estrutura sivil e militar husi komando nasional mak hanesan saudozu mauhunu builerek kar taiana nudar komando nasional, saudozu Venancio Ferraz hanesan komandante região haksolok saudozu Julio Sarmento Garibuana komandante kompania e primeiro komandante destakamento ho sira seluk seluk hahu reorganiza no restrutura fila fali hodi kontinua estabelese estrutura iha fatin hot-hotu. ikus mai iha akordu entre komando nasional ho povu iha vila laran hodi halo operasaun militar 20 de Agusto de 1982 ba iha fatin ininimigo nian mak hanesan dare, hato-builico leusuati no rotuto depois de operasaun inimigo halo kontra ataque saudozu frederico de araujo hauta lafera kontinua resiste to hetan kapturasaun iha tinan 1991 husi inimigo iha fatin ainaro suro kraik no detein iha komando militar ainaro durante tinan ida, depois livre husi detensaun saudozu kontinua involve iha rede klandestina to 30 de Agusto 1999. iha tinan 2004 saudozu Frederico De Araujo Hauta-Lafera hetan nomeasaun husi komisaun homanagen hanesan kordenador para assuntos kuadros da resistensia posto dministrativo Hato-Huilico iha tinan 2009 saudozu Frederico De Araujo Hauta-Lafera hetan rekonesimento husi estado timor leste ho medalha ordens das Falilintil grau 2 15/19.

konsikuensia husi luta naruk ne`ebé saudozu Frederico De Araujo (Hauta Lafera) hasoru, ikus mai hetan moras komplikado no hetan tratamento ne`ebe ho tempo naruk, maibe la konseque rekopera no to ikusliu iha 5 Marco 2024 saudozu termina nia jornada moris iha mundo hodi husik hela familia inan faluk no oan kiak.

moris nudar sasin ida mate sira, hodi sai hanesan kontribuisaun ba ita nia rain hodi hetan ukun rasik a’an basa ukun rasik an laos presente ida ne`ebe ema oferese deit ba ita, maibe liu husi ita nia luta ne`ebe nakonu ho terus no susar tomak no lori ita nia isin no ran mak sosa liberdade.

STJ: Fina/ Carmen/Cely

Editor : Lian Orluli

Lian Orluli

Lian Orluli

Next Post

 Nemezio Entrega Rai Ektares Lima Ba Estadu

Radio Orluli

Your browser does not support the audio element.
Fans na'in: mak rona hela
Loading ...
Winamp, iTunes Windows Media Player Real Player QuickTime Stream Proxy
  • Implementasaun Projetu PNDS Iha Faze Aprovizionamentu

    Implementasaun Projetu PNDS Iha Faze Aprovizionamentu

    37 shares
    Share 15 Tweet 9
  • PARTISIPA Sorumotu Ho AMA Futuro Nafatin Fo Apoiu Iha Politika Governo Relasiona Ho Prestasaun Servisu Públiku

    34 shares
    Share 14 Tweet 9
  • Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

    30 shares
    Share 12 Tweet 8
  • SEFOPE Distribui Sertifikadu ba Formandu 210 Iha Ainaro

    51 shares
    Share 20 Tweet 13
  • PAM Ainaro “Dezenvolvimentu Munisipál, Pilar Haat Maka Inportante” Komunidade Tenke Kopera

    19 shares
    Share 8 Tweet 5

Tuir Ami iha Facebook

Lian Orluli

Lian Orluli

Ainaro, Timor-Leste
Email: [email protected]
Tlf: +670 75406661 /78342475

Lian Orluli News

  • Agrikultura (15)
  • Ai-knanoik (1)
  • Desportu (9)
  • Edukasaun (43)
  • Ekonomia (13)
  • Eskluzivu (2)
  • Imfrastuktura (3)
  • Infrastrutura (39)
  • Istoria & Kultura (6)
  • Jeneru (1)
  • Justisa (6)
  • Kulinaria (1)
  • Lian Feto (74)
  • MSSI-Ainaro (6)
  • Munisipio (52)
  • Munisipio Ainaro (351)
  • Nasional (19)
  • Notisia Atual (34)
  • Notisia Komersial (2)
  • Opiniaun publiku (9)
  • Poeta (2)
  • poeta : Mario-maulore (3)
  • Politika (6)
  • Saude (36)
  • Seguransa (69)
  • Sosial (151)

Popular Tags

Adminstrsaun Munisipio Ainaro Tinan 2021 Aloka Osan Ho Montante $ 3 (1) Adm kulpa ba BCTL (1) ADN (1) ai horis estragus (1) Ainaro (6) Ainaro Vila (3) Armindo Maia (1) FAO (1) FFDTL (1) FHKA (1) Fundasaun NAFOFILA (1) Idoau Na'in rua La hetan Subsidiu (1) La hetan Pagamentu (1) Laiha BI (1) Loron FALINTIL (1) Ministru Edukasaun Armindo Maia (1) MOP Ainaro (1) MSS Ainaro (1) NGO Plan (2) PNTL (1) PN  Fiskaliza Iha Ainaro (1) Problema BI (1) Seguransa (1) Seguransa Alimentar (1) Sosial (1) Suku Kassa (1) Suku Soro (1) Suro Kraik (1) Terseita Idade (1) URNAS (1) Veterano Cup (1) Vice MAE (1)
  • Advertise
  • Careers

© 2022 Lian Orluli. Hosted by Kalohan.NET

No Result
View All Result
  • Politika
  • Kulinaria
  • Ekonomia
  • Justisa
  • Nasional
  • Istoria & Kultura
  • Sosial
  • Desportu

© 2022 Lian Orluli. Hosted by Kalohan.NET

Login to your account below

Forgotten Password?

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In