• Advertise
  • Careers
Wednesday, June 18, 2025
No Result
View All Result
Lian Orluli
Munispiu: Ainaro
Populasaun: 72,989 (Sensus 2022)
Total Area: 869.8 km2
  • Home
  • Politika
    Tome: Governu Foun Tenke Ukun ho Fuan

    Tome: Governu Foun Tenke Ukun ho Fuan

    Lideransa TROIKA Lere Anan Timur,  Husu Jerasaun Foun  Buka Hatene FRETILIN Nia Istória

    Shobari fo posse ba membru estrutura APMT hodi kompete iha ELPAR tinan 2023

    Shobari fo posse ba membru estrutura APMT hodi kompete iha ELPAR tinan 2023

    MHF Hala’o Primeiru Komferensia no Deklara Afilia ba FRETILIN

    MHF Hala’o Primeiru Komferensia no Deklara Afilia ba FRETILIN

    Trending Tags

    • Sosial
    • Ainaro
    • FHKA
    • ADN
  • Ekonomia
    CLN Hasoru Autoridde Ainaro Hodi Halo Intervensaun Merkadu Folin Baratu

    CLN Hasoru Autoridde Ainaro Hodi Halo Intervensaun Merkadu Folin Baratu

    SECOOP Fasilita Formasaun ba Grupo VSLA Hadi Hari’i Koperativa

    SECOOP Fasilita Formasaun ba Grupo VSLA Hadi Hari’i Koperativa

    Vicky hakarak kontribui kombate lixu iha Timor-Leste

    Vicky hakarak kontribui kombate lixu iha Timor-Leste

    Folin Fós kontinua Sae iha Ainaro

    Folin Fós kontinua Sae iha Ainaro

  • Justisa
    Autoridade Ainaro Sai Arguidu Ba Kazu Sobu Lutu Iha Rai Estadu Biskem

    Autoridade Ainaro Sai Arguidu Ba Kazu Sobu Lutu Iha Rai Estadu Biskem

    Atendimentu Servisu Notariadu Ainaro Menus Rekurus Úmanu Maibé Atendimentu lao Normal

    Atendimentu Servisu Notariadu Ainaro Menus Rekurus Úmanu Maibé Atendimentu lao Normal

    Idozos Sira La Hetan Pagamentu Problema Bi, Adm Fo Kulpa Ba Bctl

    Idozos Sira La Hetan Pagamentu Problema Bi, Adm Fo Kulpa Ba Bctl

    La Iha Bi Difikulta Idozu Nain Rua La Hetan Subsidiu Terseira Idade

    La Iha Bi Difikulta Idozu Nain Rua La Hetan Subsidiu Terseira Idade

  • Desportu
    Klubu Asu-Fuik Sai Vensedor iha Kopa AF-RAMA Sub 23 Iha Ainaro

    Klubu Asu-Fuik Sai Vensedor iha Kopa AF-RAMA Sub 23 Iha Ainaro

    Autoridade PAH Abertura Jogu Komunitáriu Futsal no Futtebool ba estudante EBC Aimerleu-Hato-udo

    Autoridade PAH Abertura Jogu Komunitáriu Futsal no Futtebool ba estudante EBC Aimerleu-Hato-udo

    FFTL- Promove Formasaun Arbitrajen ba Reprejentante Clubu iha Ainaro

    FFTL- Promove Formasaun Arbitrajen ba Reprejentante Clubu iha Ainaro

    Jogador Juvinil 170 Hatudu Progresu Diak iha Nivel Akademiku

    Jogador Juvinil 170 Hatudu Progresu Diak iha Nivel Akademiku

  • Istoria & Kultura
    Sarani Katòlika Selebra Loron Ejistensia Nossa Senho de Fátima Ramelau ba dala 26

    peregrinu Husu  Ministériu relevante tau atensaun ba sitíus Relisioju Ramelau

    Vice Ministra MSSI Vizita Grupo Hadomi kultura iha Munisipio Ainaro

    Vice Ministra MSSI Vizita Grupo Hadomi kultura iha Munisipio Ainaro

    soru tais husi grupu feto haburas kultura

    Presija kapasita soru nain hodi bele hasae kuantidade produsaun TAIS

    Patremonia Kultura Importante Atu Preserva

     Patremonia Kultura  Importante Atu Preserva

  • Sosial
    OJE 2026  Ainaro Propoin  Miliaun 23591,239.96 Ba Kategoria Lima

    OJE 2026  Ainaro Propoin  Miliaun 23591,239.96 Ba Kategoria Lima

    PAM Realiza Diskusaun Planu Ezkusaun Orsamentu 2024 ho DSM

    PAM Ainaro “Dezenvolvimentu Munisipál, Pilar Haat Maka Inportante” Komunidade Tenke Kopera

    Imprime Eleitoral Biometriku Tarde Tanba Stock Material iha STAE Nasionál Menus

    Laiha Blanku Orijinál STAE-A La Prodúz Eleitoral Ho Biometriku

    Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

    Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

  • Lian Feto
    Matebian Joanina Da Luz

    BIOGRAFIA  JOANINA DA LUZ

    PR-RDTL Apoiu Ai-Han ba Inan Faluk Kbiit Laek 172 Iha Ainaro

    PR-RDTL Apoiu Ai-Han ba Inan Faluk Kbiit Laek 172 Iha Ainaro

    Gabriela Enkoraza Feto Maluk Labele Lakon Esperansa Hodi Kompete ho Mane Sira

    Gabriela Enkoraza Feto Maluk Labele Lakon Esperansa Hodi Kompete ho Mane Sira

    Lyza Harí Rasik Kafé Taria Ho Modelu Klasiku Eropa

    Lyza Harí Rasik Kafé Taria Ho Modelu Klasiku Eropa

  • Kulinaria
    Joana : produj kafe Mistura Ai-lia

    Juana : produj kafe Mistura Ai-lia

  • Munisipiu Ainaro
    • Postu Ainaro
    • Postu Hato-Udo
    • Postu Hatubuilico
  • Home
  • Politika
    Tome: Governu Foun Tenke Ukun ho Fuan

    Tome: Governu Foun Tenke Ukun ho Fuan

    Lideransa TROIKA Lere Anan Timur,  Husu Jerasaun Foun  Buka Hatene FRETILIN Nia Istória

    Shobari fo posse ba membru estrutura APMT hodi kompete iha ELPAR tinan 2023

    Shobari fo posse ba membru estrutura APMT hodi kompete iha ELPAR tinan 2023

    MHF Hala’o Primeiru Komferensia no Deklara Afilia ba FRETILIN

    MHF Hala’o Primeiru Komferensia no Deklara Afilia ba FRETILIN

    Trending Tags

    • Sosial
    • Ainaro
    • FHKA
    • ADN
  • Ekonomia
    CLN Hasoru Autoridde Ainaro Hodi Halo Intervensaun Merkadu Folin Baratu

    CLN Hasoru Autoridde Ainaro Hodi Halo Intervensaun Merkadu Folin Baratu

    SECOOP Fasilita Formasaun ba Grupo VSLA Hadi Hari’i Koperativa

    SECOOP Fasilita Formasaun ba Grupo VSLA Hadi Hari’i Koperativa

    Vicky hakarak kontribui kombate lixu iha Timor-Leste

    Vicky hakarak kontribui kombate lixu iha Timor-Leste

    Folin Fós kontinua Sae iha Ainaro

    Folin Fós kontinua Sae iha Ainaro

  • Justisa
    Autoridade Ainaro Sai Arguidu Ba Kazu Sobu Lutu Iha Rai Estadu Biskem

    Autoridade Ainaro Sai Arguidu Ba Kazu Sobu Lutu Iha Rai Estadu Biskem

    Atendimentu Servisu Notariadu Ainaro Menus Rekurus Úmanu Maibé Atendimentu lao Normal

    Atendimentu Servisu Notariadu Ainaro Menus Rekurus Úmanu Maibé Atendimentu lao Normal

    Idozos Sira La Hetan Pagamentu Problema Bi, Adm Fo Kulpa Ba Bctl

    Idozos Sira La Hetan Pagamentu Problema Bi, Adm Fo Kulpa Ba Bctl

    La Iha Bi Difikulta Idozu Nain Rua La Hetan Subsidiu Terseira Idade

    La Iha Bi Difikulta Idozu Nain Rua La Hetan Subsidiu Terseira Idade

  • Desportu
    Klubu Asu-Fuik Sai Vensedor iha Kopa AF-RAMA Sub 23 Iha Ainaro

    Klubu Asu-Fuik Sai Vensedor iha Kopa AF-RAMA Sub 23 Iha Ainaro

    Autoridade PAH Abertura Jogu Komunitáriu Futsal no Futtebool ba estudante EBC Aimerleu-Hato-udo

    Autoridade PAH Abertura Jogu Komunitáriu Futsal no Futtebool ba estudante EBC Aimerleu-Hato-udo

    FFTL- Promove Formasaun Arbitrajen ba Reprejentante Clubu iha Ainaro

    FFTL- Promove Formasaun Arbitrajen ba Reprejentante Clubu iha Ainaro

    Jogador Juvinil 170 Hatudu Progresu Diak iha Nivel Akademiku

    Jogador Juvinil 170 Hatudu Progresu Diak iha Nivel Akademiku

  • Istoria & Kultura
    Sarani Katòlika Selebra Loron Ejistensia Nossa Senho de Fátima Ramelau ba dala 26

    peregrinu Husu  Ministériu relevante tau atensaun ba sitíus Relisioju Ramelau

    Vice Ministra MSSI Vizita Grupo Hadomi kultura iha Munisipio Ainaro

    Vice Ministra MSSI Vizita Grupo Hadomi kultura iha Munisipio Ainaro

    soru tais husi grupu feto haburas kultura

    Presija kapasita soru nain hodi bele hasae kuantidade produsaun TAIS

    Patremonia Kultura Importante Atu Preserva

     Patremonia Kultura  Importante Atu Preserva

  • Sosial
    OJE 2026  Ainaro Propoin  Miliaun 23591,239.96 Ba Kategoria Lima

    OJE 2026  Ainaro Propoin  Miliaun 23591,239.96 Ba Kategoria Lima

    PAM Realiza Diskusaun Planu Ezkusaun Orsamentu 2024 ho DSM

    PAM Ainaro “Dezenvolvimentu Munisipál, Pilar Haat Maka Inportante” Komunidade Tenke Kopera

    Imprime Eleitoral Biometriku Tarde Tanba Stock Material iha STAE Nasionál Menus

    Laiha Blanku Orijinál STAE-A La Prodúz Eleitoral Ho Biometriku

    Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

    Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

  • Lian Feto
    Matebian Joanina Da Luz

    BIOGRAFIA  JOANINA DA LUZ

    PR-RDTL Apoiu Ai-Han ba Inan Faluk Kbiit Laek 172 Iha Ainaro

    PR-RDTL Apoiu Ai-Han ba Inan Faluk Kbiit Laek 172 Iha Ainaro

    Gabriela Enkoraza Feto Maluk Labele Lakon Esperansa Hodi Kompete ho Mane Sira

    Gabriela Enkoraza Feto Maluk Labele Lakon Esperansa Hodi Kompete ho Mane Sira

    Lyza Harí Rasik Kafé Taria Ho Modelu Klasiku Eropa

    Lyza Harí Rasik Kafé Taria Ho Modelu Klasiku Eropa

  • Kulinaria
    Joana : produj kafe Mistura Ai-lia

    Juana : produj kafe Mistura Ai-lia

  • Munisipiu Ainaro
    • Postu Ainaro
    • Postu Hato-Udo
    • Postu Hatubuilico
No Result
View All Result
Lian Orluli
No Result
View All Result
Home Ekonomia

Tansa Tenke Preokupa Ba Mudansa Ekonomia Globál?

by Lian Orluli
26/06/2022
in Ekonomia
0
Tansa Tenke Preokupa Ba Mudansa Ekonomia Globál?

Delsio Guimarães

295
SHARES
428
VIEWS
Fahe iha FacebookFahe iha Twitter

Autór: Delsio Guimarães

Iha inisiu fulan Juñu tinan ne’ e, publiku  hakfodak ho relatoriu ne’ebé publika husi Banku Mundiál (Word Bank) kona ba mudansa ekonomia Globál no sai ona trending topic iha diskusaun publiku ne’ebé publika iha Notisia Nasionál to’ o no viral iha Mídia Sosiál.

Publikasaun relatoriu ne’e sai atensaun no alarme ba lider mundiál sira tamba hato’o kona ba predisaun resesaun ekonomia ne’ebé sei halo sofre ba Populasaun sira iha Nasaun dezemvolvidu sira, sita iha relatoriu ne’e katak Ekonomia Globál iha predisaun sei sae deit 2,9% entre ponto 1,2 tuir kalkulasaun iha fulan Janeiro tinan 2022, risku husi stagflasaun bo’ot liu ho nia konsekuensia ne’ebé ho potensia sei provoka estabilidade ekonomika ho rendimentu minimu no mediu hodi afeta ba resesaun Ekononia mundiál.

Ida ne’e impaktu hahu kedas husi pandemia Covid19 no tensaun funu iha Europa, invazaun Rusia ba Ukraina ne’ebé afeta folin mina internationál sae, sasan baziku sira, iha relatoriu ne’e mos sita sei iha Nasaun 60 ne’ ebé sei sofre krize ekonomia, realidade hatudu iha Regiaun Asia Nasaun Srilanka nia ekonomia hahu monu no sai estado ne’ebé nia ekonomia Bankrut tamba Nasaun iha tusan/deve ne’ ebé maka’as no labele selu hotu iha tinan sira oin mai.

Se ita hanoin didiak parese ita mos sente hela impaktu husi situasaun ekonomia ida ne’ebé la estavel, tamba iha ligasaun ho ita nia realidade moris nian, konkretu mina tein nian folin sa’e iha loja no merkadu, mina  gazoel no gazolina folin sa’e, tarefas kareta publiku (bis no mikrolet) sae husi entre $ 4.00 – $ 10.00 ba Munisipiu nomos  sasan nesesidade bazika seluk ne’ebé que folin sa’ e maibe ita labele hatene tamba ita la ba merkadu ka lojas hodi halo ita nia halo valor kompras menus, mas ema sira ho salariu $ 1, 000.00 ba leten no simu osan pensaun vitalisia/ pensaun espesiál sira seluk ne’ e sente normál hela kompara ho Povu bain-bain + 670, laiha mos kampu servisu ba Timor-oan sira, liu-liu Joven sira nune’ e afeta tebes joven sira dezaraska rasik ba servisu iha Rai liur to’o ema haruka Timor-oan siira balun ba rai liur ho dalan ilegál (kategoria trafiku humanu), iha tan publikasaun ida husi Sosiadade Sivil sira katak ita nia riku soin Minarai –Gas iha Bayu-undan ne’ ebé uniku reseitas durante ne’ e Estado dependente ba tuir estimasaun sei maran iha tinan badak nia laran, mas Publiku kontinua hakmatek ho situasaun ne’e.

Buat hirak ne’e akontese tamba ita laiha meios atu antisipa, ita nia situasaun makro ekonomika la funsiona normal biar ita iha OGE ne’ebé aprovado tinan-tinan ho montante Billaun 1-2, sirkulasaun osan iha rai laran la sufisiente, seitor privado no publiku depende ba konta estadu (OGE) tinan-tinan, aktividades produsaun ba sasan nesesidade baziku laiha (ita la produs rasik) no menus la responde ba komsumu internu satan atu faan/exporta ba rai liu? (MEHI), laiha insentifikasaun no subsidiu ba produtos agrikola sustentavel no aktividade industria kreativas subtituente no inovativu ne’ebé iha valor ekonomiku no buat sira seluk ne’ ebé presiza sai análiza kritiku, seriu ba tempu naruk.

Koalia kona ba situasaun ekonomia ne’ e, realidade iha ita nia rai bo’ot sira kaundu rona halo finze la rona, hare mos finze la hare, hanesan los ema inosente no iresponsavel, hare mak  Politiku sira haklalak malu deit iha sira nia fatin, duun malu… ohhh tamba tinan 10 la halo buat ida ne’ e mak agora ita hanesan ne’ e ou tinan 5 ikus ne’ e sira kala ba promete no halo saida deit maka la hare folin mina sa’e, admira liu tan maka bainhira loke Livestreaming iha Mídia kona ba enkontru parseiru sira dezemvovlimentu Timor-Leste nian -TLDPM (Timor-Leste Development Partnership  Meeting) iha semana hirak liu ba membru Governu ida koalia no husu ba parseiru Dezemvolvimentu (Doador) sira atu tau uluk osan hira hodi apoio ba dezemvolvimentu Nasaun nian, eipa… Governu tau uluk osan hira lai maka ita husu ba Doador sira ne’e sa? Kok ita sai lider ho mental tane liman ho modal sekedar sai Devedor no aban bainrua kria problema ba jerasaun sira tuir mai, posa imagina ita bele sai hanesan Rai seluk no sai Bankrut, kiak to’ o sai Estado Failhado? Nune’ e mai hau kultura politika fo sala ba malu, nudar Timor-oan Politiku sira moralmente la presiza fo sala ba malu, fo liafuan siniku ba malu too gossip no gálau ba malu, liu-liu sai fanatiku ba lider ida no haluha hanoin kritku problema Povu nian ne’ e la importante liu.

Nudar sidadaun ne’ebé sensivel no  akompanha situasaun mudansa ekonoamia Globál hare ba numeru sira kona ba kresimentu tun ho estagnasaun ekonomia  monu, hare husi expert sira nia análiza pior liutan ho silensiu husi ita nia nai ulun sira, sente hetan pergunta “ Tansa tenke preokupa ba mudansa ekonomia Globál?” resposta hau nian maka simples deit “ Tamba durante ne’ e ita depende demais, la orientadu no foku (disoriented and focus), ita sai penontong setia ba Era Digitalizasaun no teknologia avansadu (Ita marka pasu iha trend economy 0.2), iha parte seluk ita preokupa tamba ne’ e ligadu ho ema nia moris no futuru ita nia Nasaun no oan sira nian,  Ita tauk ba ita nia oan sira nia futuru labele terus, los duni laiha Nasaun ida ne’ eb’e la depende bar rai seluk ka izola-an mas tempu ona ita tenke buka dalan (terobosan) foun, tenke hanoin ona (laos ho promesa no liafuan mamuk deit).

Ba hau soluasaun diak maka ita karik bele fo resposta ba pergunta sira kona ba saida mak ita tenke halo agora no hanoin ba ita nia Rai iha  tinan 5/10/15 Governasaun ida  oin mai atu ita bele antisipa saida mak ita asegura iha Soberania aihan no Auto-emprego karik Nasaun Indonesia/Vietnam/Thailandia sira mos iha resesaun ekonomia no la haruka sira nia sasan nesesidade baziku hanesan Mina no fo’os mai Timor-Leste? Apakah ita sei iha lider Politiku foinsa’ e sira ne’ ebé sei konsiente no iha fuan atu koalia kritiku to’o hanoin tinan 20-30 oin mai no iha ambisaun atu loke industria  ho eskala kiik no boot,  kontextualiza, flexible, interconnecting area,  rapidu hodi responde ba merkadu Trabalho internu ho salariu masimu hodi Joven sira labele ba servisu iha Rai liur no sertamente bele no bele apoio mos ba sirkulasaun ema, sasan/material no osan iha rai laran entre Suku/Munisipiu ba Munisipiu seluk hodi hasa’ e ita nia kresimentu ekonomika? Iha ka lae Banku sira pro-ativu atu fasilita kreditu ba ita nia seitor privado sira ho juros kiik atu sira bele halo aktividade industria no negosiu boot ba diversifikasaun ekonomika?.

Iha ona asaun konkretu ka lae ba diversifikasaun ekonomika liu husi investimentu publiku no privado iha area Agrikultura no Turismu atu sai alternativu hodi nune’ e bele sai nudar fonte  reseita ne’ebé bo’ot no bele subtitiu minarai no gas ba ita nia rendimentu iha futuru? No pergunta kritiku sira seluk ne’ ebé tenke sai diskusaun Joven Timor-oan sira ne’ebé sira hela ba atu tau hanoin hamutuk hodi antisipa funu Ekonomia iha tempu oin mai.

“ Bersatu tetap teguh atau 2023 Bercerai kita koalisi lagi “ Bele halo koalisi ba mas presiza hanoin kreativu, produtivu, servisu lalais atu responde ba interese diak Povu nian. Obrigado wain!

Opiniaun hotu ne’ ebé hatuun iha Artigo ne’e nudar hanoin pesoal no la reprezenta organizasaun ne’ebé hau haknar-an ba. Iha preokupasaun ruma kona ba Artigo ne’ e bele konfirma + 670 7728 2642 / 7548 7642 – email: [email protected] 

Lian Orluli

Lian Orluli

Next Post
Administrador Munisipio AInaro.Leovegildo Amaral Pereira

Ainaro Prontu Komemora Loron Proklamasaun 28 De Novembru

Radio Orluli

Your browser does not support the audio element.
Fans na'in: mak rona hela
Loading ...
Winamp, iTunes Windows Media Player Real Player QuickTime Stream Proxy
  • Implementasaun Projetu PNDS Iha Faze Aprovizionamentu

    Implementasaun Projetu PNDS Iha Faze Aprovizionamentu

    37 shares
    Share 15 Tweet 9
  • PARTISIPA Sorumotu Ho AMA Futuro Nafatin Fo Apoiu Iha Politika Governo Relasiona Ho Prestasaun Servisu Públiku

    34 shares
    Share 14 Tweet 9
  • Programa PNDS Tinan 2025 ba Suku 21 ho Orsamentu $ 629,224.00

    30 shares
    Share 12 Tweet 8
  • SEFOPE Distribui Sertifikadu ba Formandu 210 Iha Ainaro

    51 shares
    Share 20 Tweet 13
  • PAM Ainaro “Dezenvolvimentu Munisipál, Pilar Haat Maka Inportante” Komunidade Tenke Kopera

    19 shares
    Share 8 Tweet 5

Tuir Ami iha Facebook

Lian Orluli

Lian Orluli

Ainaro, Timor-Leste
Email: [email protected]
Tlf: +670 75406661 /78342475

Lian Orluli News

  • Agrikultura (15)
  • Ai-knanoik (1)
  • Desportu (9)
  • Edukasaun (43)
  • Ekonomia (13)
  • Eskluzivu (2)
  • Imfrastuktura (3)
  • Infrastrutura (39)
  • Istoria & Kultura (6)
  • Jeneru (1)
  • Justisa (6)
  • Kulinaria (1)
  • Lian Feto (74)
  • MSSI-Ainaro (6)
  • Munisipio (52)
  • Munisipio Ainaro (351)
  • Nasional (19)
  • Notisia Atual (34)
  • Notisia Komersial (2)
  • Opiniaun publiku (9)
  • Poeta (2)
  • poeta : Mario-maulore (3)
  • Politika (6)
  • Saude (36)
  • Seguransa (69)
  • Sosial (151)

Popular Tags

Adminstrsaun Munisipio Ainaro Tinan 2021 Aloka Osan Ho Montante $ 3 (1) Adm kulpa ba BCTL (1) ADN (1) ai horis estragus (1) Ainaro (6) Ainaro Vila (3) Armindo Maia (1) FAO (1) FFDTL (1) FHKA (1) Fundasaun NAFOFILA (1) Idoau Na'in rua La hetan Subsidiu (1) La hetan Pagamentu (1) Laiha BI (1) Loron FALINTIL (1) Ministru Edukasaun Armindo Maia (1) MOP Ainaro (1) MSS Ainaro (1) NGO Plan (2) PNTL (1) PN  Fiskaliza Iha Ainaro (1) Problema BI (1) Seguransa (1) Seguransa Alimentar (1) Sosial (1) Suku Kassa (1) Suku Soro (1) Suro Kraik (1) Terseita Idade (1) URNAS (1) Veterano Cup (1) Vice MAE (1)
  • Advertise
  • Careers

© 2022 Lian Orluli. Hosted by Kalohan.NET

No Result
View All Result
  • Politika
  • Kulinaria
  • Ekonomia
  • Justisa
  • Nasional
  • Istoria & Kultura
  • Sosial
  • Desportu

© 2022 Lian Orluli. Hosted by Kalohan.NET

Login to your account below

Forgotten Password?

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In